Thừa sắt ở trẻ sơ sinh: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách phòng ngừa

Sắt là một khoáng chất thiết yếu cho sự phát triển thể chất và trí não của trẻ. Tuy nhiên, việc bổ sung sắt quá mức có thể dẫn đến tình trạng thừa sắt, gây ra những biến chứng đáng lo ngại cho sức khỏe của trẻ. Trong bài viết sẽ đi sâu vào dấu hiệu thừa sắt, nguyên nhân, tác động và cách phòng ngừa tình trạng này ở trẻ.

I. Dấu hiệu thừa sắt ở trẻ 

Hiểu rõ các dấu hiệu của tình trạng thừa sắt sẽ giúp ba mẹ phát hiện sớm và có biện pháp can thiệp kịp thời. Dưới đây là những biểu hiện thừa sắt phổ biến mà phụ huynh cần lưu ý:

• Trẻ khó chịu, quấy khóc:  Khi quá trình hấp thu dưỡng chất bị rối loạn, trẻ sơ sinh thường có biểu hiện khó chịu, quấy khóc một cách không rõ lý do. Điều này có thể gây lo lắng cho ba mẹ khi chưa tìm ra nguyên nhân cụ thể. 
• Táo bón, đầy hơi : Tình trạng thừa sắt có thể gây khó khăn trong việc tiêu hoá, khiến trẻ bị táo bón hoặc có cảm giác đầy hơi thường xuyên. Đây là dấu hiệu dễ nhận biết qua thói quen đi vệ sinh của trẻ. 
• Dễ bị nhiễm khuẩn: Lượng sắt dư thừa tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn xâm nhập, gia tăng nguy cơ nhiễm trùng. Điều này thường biểu hiện qua việc trẻ dễ mắc các bệnh như cảm cúm, viêm họng. 

Xem thêm: Gợi ý 5 mẹo hay trị táo bón cho trẻ 

II. Nguyên nhân dẫn đến thừa sắt ở trẻ 

Việc hiểu rõ nguyên nhân gây thừa sắt là bước đầu tiên trong việc phòng ngừa và điều trị hiệu quả. Các yếu tố dưới đây là nguyên nhân phổ biến: 

Yếu tố di truyền 

• Khả năng điều hoà sắt hạn chế: Trẻ sơ sinh có cơ chế điều hoà sắt chưa phát triển đầy đủ, dẫn đến nguy cơ tích tụ sắt dư thừa. 
• Gia đình có tiền sử thừa sắt: Tiền sử gia đình là một nguyên nhân quan trọng có thể gây ra tình trạng này. Nếu người thân có vấn đề về sắt, trẻ cần được theo dõi kỹ hơn. 

Yếu tố bệnh lý 

• Bệnh gan: Gan không hoạt động hiệu quả, làm giảm khả năng loại bỏ sắt dư thừa trong cơ thể. 
• Thiếu hồng cầu: Thiếu hồng cầu khiến cơ chế lưu trữ và sử dụng sắt trong cơ thể bị rối loạn, dẫn đến tình trạng dư thừa. 

Bổ sung sắt quá liều 

• Thuốc bổ sung sắt: Việc dùng quá liều các loại thuốc bổ sung sắt. Cách bổ sung sắt cho trẻ sơ sinh cần được thực hiện đúng liều lượng và theo sự hướng dẫn của bác sĩ để tránh tình trạng dùng quá liều các loại thuốc bổ sung sắt. 
• Thực phẩm giàu sắt: Bổ sung quá nhiều thực phẩm giàu sắt cho trẻ sơ sinh như thịt đỏ, gan, hải sản cũng làm tăng nguy cơ tích tụ sắt. 

Xem thêm: Mách mẹ cách nhận biết trẻ thiếu sắt và giải pháp bổ sung hiệu quả 

III. Tác động của thừa sắt đến sự phát triển toàn diện của trẻ 

Tình trạng thừa sắt không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn cản trở sự phát triển toàn diện của trẻ. Những tác động dưới đây có thể khiến ba mẹ nhận thức rõ hơn về mức độ nghiêm trọng của vấn đề: 

• Giảm sức đề kháng:  Khi cơ thể dư sắt, hệ miễn dịch hoạt động kém hiệu quả hơn, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng. Điều này có thể khiến trẻ dễ bị mắc các bệnh như viêm đường hô hấp hoặc tiêu chảy. 
• Ảnh hưởng đến trí não: Thừa sắt ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng tập trung, ghi nhớ và xử lý thông tin, đặc biệt trong giai đoạn trẻ sơ sinh đang phát triển trí não mạnh mẽ. 
• Làm chậm phát triển về chiều cao: Sắt dư thừa gây mất cân bằng dinh dưỡng, ảnh hưởng đến quá trình phát triển chiều cao của trẻ. Điều này đặc biệt quan trọng trong những năm đầu đời khi trẻ cần phát triển toàn diện. 

IV. Cách điều trị thừa sắt ở trẻ 

Áp dụng các cách điều trị thừa sắt phù hợp sẽ giúp cải thiện nhanh chóng tình trạng sức khỏe của trẻ. Dưới đây là những phương pháp hiệu quả:

• Bổ sung sắt đúng liều lượng 
  • Trẻ 0-6 tháng tuổi: 0,27 mg/ngày. 
  • Trẻ 7-12 tháng tuổi: 11 mg/ngày. Việc tuân thủ đúng liều lượng sẽ giúp tránh tình trạng dư thừa và đảm bảo sự phát triển bình thường của trẻ. 
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ 
  • Thường xuyên đưa trẻ đi khám để theo dõi tình trạng phát triển và phát hiện sớm các vấn đề sức khỏe. 
  • Nhận tư vấn từ bác sĩ về dinh dưỡng và cách quản lý lượng sắt phù hợp. 
• Dinh dưỡng cân bằng 
  • Trường hợp dư sắt: Bổ sung các thực phẩm như các loại hạt, lòng trắng trứng có khả năng ức chế hấp thu sắt. 
  • Thực đơn đầy đủ: Kết hợp các thực phẩm giàu sắt với rau xanh, ngũ cốc để đảm bảo cơ thể trẻ nhận đủ dưỡng chất mà không bị dư thừa. 

Xem thêm: Lợi ích chất xơ hòa tan cho trẻ và thực phẩm giàu chất xơ 

V. Những lưu ý khi phòng ngừa thừa sắt ở trẻ 

Phòng ngừa thừa sắt không chỉ đơn thuần là hạn chế bổ sung mà còn đòi hỏi sự chú ý toàn diện trong chăm sóc trẻ. Dưới đây là những lưu ý quan trọng: 

• Hạn chế bổ sung vitamin C quá mức Vitamin C: có thể tăng cường hấp thu sắt, nhưng trong trường hợp dư sắt, cần kiểm soát lượng vitamin C trong chế độ ăn uống của trẻ. 
• Đảm bảo bé uống đủ nước Uống đủ: nước không chỉ tốt cho hệ tiêu hóa mà còn giúp cơ thể đào thải sắt dư thừa một cách tự nhiên. 
• Giám sát chế độ ăn uống Đảm bảo: rằng trẻ được cung cấp một chế độ ăn uống khoa học, không quá dư thừa sắt. Nên tham khảo ý kiến bác sĩ dinh dưỡng để xây dựng thực đơn phù hợp. 

Xem thêm: 4 quy tắc “vàng” chăm trẻ bị sốt tại nhà 

Có nên bổ sung sắt cho trẻ sơ sinh? Tình trạng thừa sắt ở trẻ sơ sinh tuy hiếm gặp nhưng tiềm ẩn nhiều nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển toàn diện. Việc theo dõi và chăm sóc trẻ một cách hợp lý là yếu tố quan trọng để phòng ngừa và xử lý tình trạng thừa sắt. Ba mẹ hãy chú ý đến lối sống, dinh dưỡng và những nguyên nhân để đảm bảo một sự phát triển toàn diện cho con yêu.